غموض و ابهام، واژه هایی هستند که به هنگام سخن گفتن از آنها یا در هنگام نقد شعر و حکم درباره آن، هردو به یک معنا به کار می روند، حال آنکه تفاوت قابل توجهی میان آنها دیده می شود. غموض، با مفهوم مثبت خود در شعر، جایگاه غیرقابل انکاری را به خود اختصاص داده، به علاوه، این شعر نیز در برجسته ترین نمونه های خود با ویژگی غموض شناخته شده است. در حالی که ابهام با مفهوم سلبی اش موجب کم شدن یا از دست رفتن ارزش هنری یک اثر گردیده، خالق آن را در معرض اتهام قرار می دهد. در این مقاله سعی شده ابتدا با بیان معنای لغوی و اصطلاحی غموض و ابهام، به معادل هایی که در زبان های عربی و فارسی برای آنها در نظر گرفته شده اشاره و تفاوت آن دو بیان گردد. همچنین در کنار ارایه ابیاتی از شعر مبهم، به تحلیل نمونه هایی از شعر غامضِ سوررئالیستی و سمبولیک عربی پرداخته شود.

این مقاله سعی دارد با تفکری واگرا و کارآفرینانه به یکی از ویژگی های روانشناختی بارز کارآفرینان یعنی "تحمل ابهام" بپردازد. نویسنده در این مقاله این ویژگی را از زوایای مختلف به سبک کارآفرینان مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد. به عبارت دیگر نویسنده قصد دارد به سبک فکری کارآفرینان با موضوع برخورد کند؛ یعنی نه چیزی را به سادگی قبول کند و نه آن را به سرعت رد کند، بلکه آنقدر موضوع را از دیدگاه های مختلف بررسی نماید تا به یک بینش کامل دست یابد. این هدف زمانی میسر می شود که دیگر نمی تواند به سادگی و به روش های رایج و کلامی، بینش به دست آمده را اثبات کند یا به دیگران انتقال دهد.در این مقاله سوال هایی درباره مفهوم تحمل و ابهام و شرایط پذیرش یا رد آن توسط کارآفرینان مطرح می شود که در ادبیات کارآفرینی کمتر به آن پرداخته شده است. این سوالها کمک می کند خواننده با زوایای تاریک کارآفرینی بیشتر آشنا شود و کارآفرینان را بهتر بشناسد. نویسنده در این مقاله تاکید می کند که نمی تواند به تمام سوالهای مطرح شده پاسخ دقیق و قاطعی بدهد؛ بلکه قصد دارد با طرح این سوال ها و بحث و بررسی آنها، علاقه مندان را برای تحقیق بیشر تشویق نماید.بطور کلی می توان گفت مطالعه این مقاله احتیاج به تحمل ابهام دارد. افرادی که منتظرند پاسخ واضحی دریافت کنند، ممکن است اینگونه انتقاد کنند که این مقاله نه تنها موضوع تحمل ابهام کارآفرینان را روشن نساخته، بلکه آن را مبهم تر کرده است. به همین دلیل عنوان مقاله "ابهام در ابهام پذیری کارآفرینان" انتخاب شده است.

ابهام در مقام مفهومی معرفتی ارتباطی یکی از اساسی­ ترین مفاهیم در حوزة خوانش متن است. این ویژگی از یک سو به دلیل ریشه داشتن در چند حوزه از دانش­ ها و ازسوی دیگر به اقتضای زمانه، ژانر، سبک، و مواردی از این قبیل شکل های متنوعی دارد. به همین دلیل تحقیق و نوشتن در آن باب، به ویژه بدون محدودکردن دوره و ژانر، کاری دشوار است. این نوشتار در مقام نوعی فرانقد درصدد معرفی و نقد کتاب کارکرد ابهام در فرایند خوانش متن تألیف فروغ صهبا است. نویسندة کتاب با طرح این ادعا که به رغم نظریة مرگ مؤلف، ابهام موجود در داستان های مدرن و پسامدرن نشانة اقتدار غیرمستقیم نویسنده است، سعی کرده است انواع ابهام را در برخی از داستان های مذکور بررسی کند. کتاب مذکور ازمنظر میزان اطلاع­ دهی درباب موضوعات، نیز تبیین صورت­ های ابهام اثری خواندنی است، منتها افزون بر چند ایراد ساختاری هم چون عدم ذکر پیشینه، نارسایی در تعاریف و طبقه بندی­ ها، و نیز پاره­ ای گسست صوری و محتوایی، بر ادعایی بنا نهاده شده است که متناقض می نماید.

درک و فهم بخشهایی از شعر معاصر عربی امروز نه تنها برای مخاطبان عادی، مشکل و در پاره ای اوقات غیر ممکن بوده است بلکه حتی برای صاحب نظران مباحث ادبی نیز ایجاد مشکل نموده و گاه دریافت معنا و مضمون آن با دشواری روبرو شده است. این مشکل، چنان فراگیر و گسترده است که باعث شده موضوع ارتباط بین شاعر معاصر عرب با مخاطب وی دستخوش اختلال جدی شود؛ به طوری که امروز موضوعی به نام «ازمه التوصیل – بحران ارتباط» در مباحث ادبی جدید در مورد شعر معاصر عربی پدید آمده است. استفاده از رمز و اسطوره، ساختارشکنیهای افراطی در زمان شعر، تاثیر پذیری شدید از ادبیات غربی ورود معانی جدید به شعر و ادب عربی از عوامل مهم این بحران شمرده می شوند.

هدف: ابهام زمانی پدید می­ آید که از کلمه ­ای، عبارتی و یا جمله ­ای بیش از یک معنی و مفهوم قابل برداشت باشد و درک این امر توسط سیستم بازیابی اطلاعات ضروری است. از این ­رو، پژوهش حاضر با  هدف مرور بر پژوهش های انجام شده در مورد عوامل ابهام­ زا و ابهام ­زدا با رویکرد نظام­ مند انجام شد.روش­: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با رویکرد کیفی است. شیوه گردآوری داده ­ها از نوع مرور نظام­ مند (استاندارد پریزما) و جامعه آماری مقالات نشریات، همایش ­ها و پایان­ نامه­ های نمایه شده در پایگاه ­های اطلاعاتی ایران است. از بین 175 منبع علمی بازیابی شده، پس از غربال­گری تعداد 37 منبع مورد بررسی قرارگرفت.یافته ­ها: بیشترین موضوع غالب پژوهش ها «ابهام معنای کلمات» (53 درصد) و «ابهام ­زدایی واژگان» (44 درصد) بود. روش پژوهش غالباً با رویکرد «شبکه عصبی» (22 درصد)، بیشترین تعداد منابع مربوط به مقالات همایش ها و کنفرانس ­های ملی و بین ­المللی (48 درصد) و رشته ­های کامپیوتر و زبان ­شناسی (27 درصد) بیشترین تولیدات علمی را در این رابطه داشتند.نوآوری: پژوهش حاضر از این نظر که به موضوع ابهام و ابهام­ زدایی در بازیابی اطلاعات با رویکرد مرور نظام­ مند پرداخته است، نوآورانه محسوب می ­شود.نتیجه ­گیری: بیشتر پژوهش ­های ایرانی متمرکز بر ابهام ­زدایی بودند که اکثرأ در کنفرانس ­ها و همایش ­های ملی و بین ­المللی ارائه شده بودند. تولیدات علمی بیشتر متعلق به رشته ­های کامپیوتر و زبان­ شناسی بود. ابهام معنایی کلمات و ابهام­ زدایی از واژگان دغدغه غالب در پژوهش ­های ایرانی بوده است.

خواجه عمادالدین فقیه کرمانی، هم روزگار حافظ شیرازی، در روزگاری متلاطم می زیسته است. آنچه عماد را با حافظ مرتبط کرده است، پیش از آنکه مربوط به ویژگیهای مشترک شعری و سبکی آنها باشد؛ به تصویر و تفسیر خواندمیر، صاحب کتاب حبیب السیر، درباره این بیت از حافظ بر می گردد.ای کبک خوش خرام که خوش می روی بایست    غره مشو که گربه زاهد نماز کرد.«خواندمیر» گربه زاهد را استعاره از عماد فقیه فرض کرده، و بعد از او نویسندگانی، چون تقی الدین بلیانی، محمد معصوم شیرازی، ابوطالب خان تبریزی، قاضی نوراله شوشتری، امین احمد رازی، عباس اقبال، پژمان بختیاری، استاد معین و دیگران به آن اشاره کرده اند.صحت و سقم این استعاره موضوع مورد بحث این جستار است. چنین به نظر می رسد که تکوین و برجستگی استعاره مذکور در شعر حافظ، بازتابی از شرایط روزگار و نگاه روان شناختی حافظ به آن شرایط باشد. چرا که حافظ مضامین مشابه فراوانی را به کار برده است. بنابراین، استعاره مذکور، چالش حافظ بیشتر با مفهوم است و نه مصداق. اما از آنجایی که هر مفهومی، می تواند مصداقهای برجسته ای نیز داشته باشد، این پرسش پیش می آید که مصداق یا مصداقهای این استعاره کدامند؟ وانگاشته خواندمیر تا چه حدی صحت دارد؟در این مقوله با توجه به مدارک و شواهدی، چون مسکوت ماندن این موضوع مهم در مدارک قدیمی تری چون بهارستان جامی که در آن از عماد فقیه سخن رفته است و نیز نگرش ملامتی عماد که از این جهت به دیدگاه حافظ نزدیک است و همچنین دلایلی چون نقش آفرینی کبک در کنار گربه در بیت مذکور که آنرا با کبک انجیر (در متن سنسکریت کپینجله) کلیله پیوند می دهد و ترکیبات، عبارات، استعارات و امثال و داستانهای متعدد و مشابهی که در ادبیات فارسی، اروپایی و افریقایی وجود دارد و نیز استقبال حافظ از شعر عماد در بسیاری از غزلیاتش، گمانه خواندمیر و هم اندیشان او را غیرقابل پذیرش می نمایاند. و اگر بنا باشد که با توجه به عصر حافظ، برای استعاره مذکور، مصداق یابی کنیم، بی گمان با توجه به شواهد متعدد تاریخی و شعری، می بایست انگشت اتهام را به سوی امیر مبارزالدین نشانه رویم که در موش و گربه عبید نیز به گونه ای و هم آمیز، مشبه به گربه عابد قرار گرفته است:ناگهان گربه جست بر موشان   چون مبارز به روز میدانا

در این نوشتار به معرفی مسئله ابهام و پارادوکس خرمن خواهیم پرداخت. ابتدا بیان شهودی مطلب و سپس صورت بندی منطقی آن خواهد آمد. پس از آن، نظری به مسائل فلسفی مربوط به نظریه پردازی ابهام و مسائل فلسفی مرتبط با ابهام خواهیم افکند. در پایان نیز نظریه های موجود درباره ابهام را بر اساس ملاک های مختلف دسته بندی کرده، توصیفی اجمالی از هر یک ارائه خواهیم کرد.

هدف از انجام این تحقیق، بررسی گونه های مهم ابهام واژگانی و ساختاری و نیز مشکلاتی است که این گونه ابهامها را در امر ترجمه ماشینی ایجاد می نمایند. برای انجام این کار پنج نوع مهم ابهام واژگانی با عناوین ابهامهای مقوله ای، واژه های هم آوا - هم نویسه، واژه های هم نویسه، چند معنایی و ابهام انتقالی، با ارایه مثالهایی از فارسی و انگلیسی مورد بررسی قرار گرفت. سپس ابهام ساختاری بررسی شد و دو نوع مهم آن با عناوین ابهامهای ساختاری واقعی و سیستمی تشریح گردید. پس از آن نیز شش روش رایج برای رفع ابهام ساختاری و نیز مشکلاتی که مرجع یابی در امر ترجمه ایجاد می نماید، بررسی شد. بررسی ها نشان داد یکی از موارد ضروری برای عملکرد مثبت ماشینهای ترجمه، پرداختن اصولی به ابهامهای موجود در متن است و اینکه در بسیاری از موارد اطلاعات مربوط به واژه ها و حتی جمله (که اغلب به عنوان واحد ترجمه محسوب می گردد) برای ابهام زدایی کافی نیست و باید از اطلاعات غیر زبانی مانند اطلاعات جهان پیرامون و ... در ترجمه استفاده شود که البته در حال حاضر ماشینهای ترجمه عموما فاقد این قابلیت مهم هستند.

خاقانی شَروانی (520-595 ه. ق) از شاعران بزرگ سبک آذربایجانی است که از ویژگی های برجستة این سبک، استفاده از ابزارهای گوناگون جهت دشوار ساختن کلام است. اشراف خاقانی بر اسطوره­ ها و آموزه های مسیحی و توجّه به ظرافت ها و دقایق تلمیحی آن، بی­ گمان بر پیچیدگی و ابهام در عبارت­ پردازی های او مؤثر بوده است. این مقاله در پی آن است تا با بررسی تلمیحات اسطوره­ ای و حماسی و نیز اشارات عیسوی دیوان خاقانی، دلایل ابهام و پیچیدگی در تلمیحات او را مشخص کند. بررسی مأخذ تلمیحات از اهداف این پژوهش محسوب می­ شود. روش این پژوهش، بررسی نمونه­ ها بر اساس متن اشعار خاقانی و دیگر آثار او و برون متن و کتاب­ هایی است که به نظر می­ رسد خاقانی از آن­ ها مطلع بوده است. با توجّه به این­ که یکی از سطوح ابهام در شعر خاقانی ابهامی است که عامل ایجادکننده ی آن برخی تلمیحات موجود در اشعار اوست، تحقیق دراین باره امری ضروری است. نتایج به دست آمده نشان دهنده ی آن است که ابهام در تلمیحات خاقانی، بیشتر در دسته ی ابهامات عمدی قرار دارد.